Στάση... μισθών από 150.000 επιχειρήσεις

Εφιαλτικό τοπίο διαμορφώνεται στην αγορά εργασίας. Στις 150.000 υπολογίζονται οι επιχειρήσεις που καθυστερούν περισσότερο από τρεις μήνες να καταβάλουν τους μισθούς στους εργαζομένους. Οι εταιρείες που εξοφλούν με συνέπεια το ανθρώπινο δυναμικό τους αποτελούν μικρή μειοψηφία. Διαστάσεις έχει πάρει και η ανασφάλιστη απασχόληση

Στάση... πληρωμών πραγματοποιούν 150.000 επιχειρήσεις, που δεν έχουν καταβάλει μισθούς στους εργαζόμενους για περισσότερους από.....
τρεις μήνες. Το τοπίο στην αγορά εργασίας είναι πλέον εφιαλτικό, καθώς οι μισθοί βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση και οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης αποτελούν τη νέα «τάση».
Η μη καταβολή των δεδουλευμένων, η απασχόληση χωρίς ασφαλιστική κάλυψη και η περικοπή των αποδοχών μέσω της μείωσης των ωρών ή ημερών απασχόλησης αποτελούν πλέον μέρος της καθημερινότητας για ένα μεγάλο μέρος των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα.
Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) για την κατάσταση στην αγορά εργασίας:
1. Μία στις τέσσερις επιχειρήσεις (δηλαδή περίπου 150.000 επιχειρήσεις) δεν έχει καταβάλει τους μισθούς στους εργαζόμενους για τουλάχιστον τρεις μήνες. Στον αντίποδα μόνο μία στις δέκα επιχειρήσεις πληρώνει τους εργαζόμενους εγκαίρως και χωρίς καμία καθυστέρηση.

Αντιμέτωποι με μειώσεις στις αποδοχές τους μέχρι και 40% κινδυνεύουν να βρεθούν οι εργαζόμενοι, αν στο προσεχές διάστημα δεν υπογραφούν νέες κλαδικές συμβάσεις

2. Για πρώτη φορά οι νέες προσλήψεις με μερική ή με εκ περιτροπής εργασία υπερβαίνουν τις προσλήψεις με πλήρη απασχόληση. Είναι χαρακτηριστικό πως το πρώτο δίμηνο της φετινής χρονιάς το 51% των νέων προσλήψεων αφορούσε ευέλικτες μορφές απασχόλησης και επομένως... ελαστικούς μισθούς. Αντιθέτως συνεχής είναι η μείωση των προσλήψεων για θέσεις πλήρους απασχόλησης.
3. Πάνω από 15.000 άτομα μέσα στο πρώτο δίμηνο του έτους αναγκάστηκαν να πάνε από την πλήρη στη μερική ή εκ περιτροπής εργασία (με αντίστοιχη μείωση και των μισθών τους). Είναι χαρακτηριστικό πως η εκ περιτροπής εργασία με μονομερή απόφαση του εργοδότη αυξήθηκε μέσα σε μία διετία κατά 6.940%
4. Σχεδόν ο ένας στους τρεις εργαζόμενους δεν έχει ασφαλιστική κάλυψη. Αρκεί να αναφερθεί πως από τους έλεγχους που έγιναν το πρώτο δίμηνο του έτους από τους 9.319 εργαζόμενους που απασχολούνταν στις επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν οι 3.104 δεν είχαν ένσημα.
5. Ενας στους τέσσερις εργαζόμενους έχει πλέον ατομική σύμβαση εργασίας, ενώ αντιθέτως σε ισχύ παραμένουν μόνο 40 κλαδικές συμβάσεις. Σε περίπτωση που δεν υπογραφούν νέες κλαδικές συμβάσεις, ελλοχεύει ο κίνδυνος μείωσης των μισθών έως και 40%.
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι πως μετά την ψήφιση του νέου μνημονίου σε 45 επιχειρήσεις έχουν υπογραφεί νέες συμβάσεις εργασίας με μειώσεις μισθών κατά μέσο όρο 20%.
Οι νέες επιχειρησιακές συμβάσεις που έχουν υπογραφεί αυτόν τον μήνα αφορούν συνολικά 14.000 άτομα.

Οι... κακοπληρωτές
Στην κορυφή της λίστας υπηρεσίες εστίασης και λιανεμπόριο
Σημαντικές είναι οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην καταβολή των μισθών σε ένα μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων. Εκτιμάται πως περίπου 400.000 εργαζόμενοι είναι απλήρωτοι για πάνω από έναν μήνα, ενώ το τελευταίο διάστημα έχουν αυξηθεί και οι σχετικές καταγγελίες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο ειδικός γραμματέας του ΣΕΠΕ, Μιχάλης Χάλαρης, το μεγαλύτερο ποσοστό των εργατικών διαφορών αφορά στην καθυστέρηση καταβολής δεδουλευμένων αποδοχών (ποσοστό 55,32%). Οπως χαρακτηριστικά σημειώνει: το πρόβλημα της μη καταβολής δεδουλευμένων είναι εντονότερο στις υπηρεσίες της εστίασης (25,5%), στο λιανικό εμπόριο (24,71%) αλλά και στα καταλύματα (8,85%).
Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί είναι πως μόνο η μία στις δέκα επιχειρήσεις καταβάλλει εγκαίρως τους μισθούς στους εργαζόμενους. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις υπάρχουν καθυστερήσεις στην καταβολή δεδουλευμένων από λίγες μέρες έως και αρκετούς μήνες.
Την ίδια στιγμή, σχεδόν ο ένας στους τρεις εργαζόμενους δουλεύει χωρίς να έχει καμία ασφαλιστική κάλυψη. Το πρώτο δίμηνο της φετινής χρονιάς έγιναν δειγματοληπτικοί έλεγχοι από το ΣΕΠΕ σε 3.138 επιχειρήσεις, στις οποίες συνολικά εργάζονταν 9.319 άτομα.
Από τους ελέγχους προέκυψε πως 62.150 άτομα ήταν ασφαλισμένα, ωστόσο 3.104 απασχολούνταν με μαύρη εργασία. Από τους ανασφάλιστους εργαζόμενους οι 1.134 ήταν αλλοδαποί.
Σημειώνεται πως η μαύρη εργασία αποτελεί «βόμβα» και για το ασφαλιστικό σύστημα, καθώς χάνονται σημαντικά πόσα από τη μη καταβολή των εισφορών. Στο πλαίσιο αυτό το υπουργείο Εργασίας προωθεί ρύθμιση που επιβραβεύει τους συνεπείς εργοδότες με μειώσεις εισφορών.
Ευέλικτες μορφές απασχόλησης
Μερική και εκ περιτροπής εργασία κυριαρχούν στις νέες προσλήψεις
Στροφή στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης -κάτι που συνεπάγεται και μειωμένους μισθούς- κάνουν οι εργοδότες. Με βάση τα στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, για πρώτη φορά στις νέες προσλήψεις κυριαρχούν η μερική και η εκ περιτροπής εργασία.
Ειδικότερα το πρώτο δίμηνο του έτους έγιναν 26.076 προσλήψεις με μερική απασχόληση και 8.670 προσλήψεις με εκ περιτροπής εργασία. Αυτό πρακτικά συνεπάγεται πως 34.746 προσλήψεις αφορούσαν ευέλικτες μορφές εργασίας, ενώ μόνο 32.577 προσλήψεις ήταν για θέσεις πλήρους απασχόλησης.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως οι προσλήψεις με πλήρη απασχόληση την τελευταία διετία βρίσκονται κυριολεκτικά σε ελεύθερη πτώση.
Αρκεί να αναφερθεί πως το 2010 ήταν 79.932, ενώ μέσα σε μία διετία μειώθηκαν κατά 59%.
Την ίδια στιγμή πάνω από 15.000 εργαζόμενοι αναγκάστηκαν μέσα στο πρώτο δίμηνο του έτους να απαρνηθούν το «παραδοσιακό» οκτάωρο και να... υποκύψουν στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Ειδικότερα από το σύνολο των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης:

• Οι 8.001 συμβάσεις μετατράπηκαν σε μερικής απασχόλησης.
• Οι 5.492 σε εκ περιτροπής εργασία με συμφωνία εργοδότη και εργαζομένου.
• Οι 2.816 συμβάσεις σε εκ περιτροπής εργασία με μονομερή απόφαση του εργοδότη.

Μάλιστα το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο κατά 6.940% σε σχέση με το 2010.
Τέλος αξίζει να αναφερθεί πως οι συμβάσεις πλήρους απασχόλησης το 2009 έφταναν το 79%, το 2010 έπεσαν στο 66,9% και το 2011 περιορίστηκαν στο 60,40%. Αντίστροφα, οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης παρουσίασαν αύξηση ξεκινώντας από το 16,7% το 2009 και φτάνοντας το 30,65% το 2011, ενώ το ίδιο διάστημα τα ποσοστά των συμβάσεων για εκ περιτροπής εργασία εκτοξεύτηκαν από το 4,3% στο 8,95%.
Σε μόλις 40 έχουν περιοριστεί οι κλαδικές
Μειώσεις μισθών με επέλαση των ατομικών συμβάσεων εργασίας
Σε «έξαρση» είναι η υπογραφή ατομικών ή επιχειρησιακών συμβάσεων με μειωμένους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα. Με βάση τις εκτιμήσεις, ένας στους τέσσερις εργαζομένους έχει πλέον ατομική σύμβαση εργασίας, ενώ σε ισχύ παραμένουν μόνο 40 κλαδικές συμβάσεις.
Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί πλέον στην ελληνική αγορά εργασίας είναι πως, μετά την ψήφιση του νέου Μνημονίου, σε 45 επιχειρήσεις έχουν υπογραφεί συμβάσεις εργασίας με μειώσεις μισθών κατά μέσον όρο 20%. Οι νέες επιχειρησιακές συμβάσεις ...που έχουν υπογραφεί τον τελευταίο μήνα... καλύπτουν 14.000 άτομα.
Την ίδια στιγμή, 350.000 εργαζόμενοι που αμείβονται με βάση την εθνική συλλογική σύμβαση έχουν μείωση μισθών 22%. Η σχετική ρύθμιση τέθηκε σε ισχύ στις 14 Φεβρουαρίου, ενώ ειδικά για τους νέους έως 25 ετών η περικοπή είναι 32%.
Σημειώνεται πως σε περίπτωση που δεν υπογραφούν νέες κλαδικές συμβάσεις οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα θα βρεθούν σε ελεύθερη πτώση. Η μείωση θα φτάνει έως και το 40%, καθώς με επιχειρησιακές ή ατομικές συμβάσεις οι αποδοχές θα μπορούν να πέσουν στα επίπεδα της εθνικής συλλογικής σύμβασης.
Το επόμενο διάστημα θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, καθώς οι εργοδοτικές οργανώσεις και το συνδικαλιστικό κίνημα έχουν μία τελευταία ευκαιρία να υπογράφουν κλαδικές συμβάσεις μέχρι τις 14 Μαΐου. Για τον σκοπό αυτόν υπάρχουν άτυπες επαφές, ενώ το θέμα έχει τεθεί και σε συναντήσεις του υπουργού Εργασίας με φορείς των κοινωνικών εταίρων.
Ωστόσο, ακόμα και αν υπάρχουν συμφωνίες σε κλαδικό επίπεδο, εκτιμάται πως θα είναι δύσκολο να εφαρμοστούν στο σύνολο των επιχειρήσεων. Αλλωστε, με τον νόμο 4024/11 (άρθρο 37) δεν γίνεται επέκταση των κλαδικών συμβάσεων σε επιχειρήσεις που δεν είναι μέλη της εργοδοτικής οργάνωσης.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Μιχ. Χάλαρης

Ωριμότητα για τις νέες κλαδικές
«Αυτή τη στιγμή επειδή η πλειοψηφία των επιχειρήσεων έχει μέχρι τέσσερις εργαζόμενους -και άρα δεν μπορούν να υπογράψουν επιχειρησιακές συμβάσεις- θα πρέπει να υπάρξει από εργοδότες και συνδικάτα υψηλός βαθμός ωριμότητας και να υπογραφούν νέες κλαδικές συμβάσεις. Σε περίπτωση που με συμφωνία όλων των πλευρών αποφασιστούν μειώσεις της τάξης του 10% σε κλαδικό επίπεδο δεν θα χρειαστεί να ασχοληθούν ξανά η κυβέρνηση και η τρόικα με περαιτέρω περικοπές στους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον αυτή η αναπροσαρμογή θα βοηθήσει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και στην πρόοδο της χώρας».
* Ο Μιχάλης Χάλαρης είναι ειδικός γραμματέας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ)

ethnos