ΣΤΗΝ ΠΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ

“Ο προϋπολογισμός θα πρέπει ξανά να ισοσκελισθεί, τα ταμεία του κράτους θα πρέπει να γεμίσουν, το δημόσιο χρέος οφείλει να μειωθεί, ενώ η αλαζονεία των δημοσίων υπαλλήλων πρέπει να περιορισθεί και να ελεγχθεί – εάν επιθυμούμε να μην χρεοκοπήσει η Ρώμη” (Μάρκος Τύλλιος Κικέρων, 106-43 πχ).  

“Η μοναδική μας προστασία απέναντι στις τοκογλυφικές αγορές και τα πολυεθνικά μονοπώλια είναι η Πολιτική. Η μοναδική μας προστασία απέναντι στους πολιτικούς είναι οι ενεργοί, υπεύθυνοι και σωστά ενημερωμένοι Πολίτες - οι οποίοι ψηφίζουν οι ίδιοι τους νόμους, ελέγχουν το...... δημόσιο και καθορίζουν την κυβερνητική Πολιτική, με την εγκαθίδρυση της άμεσης Δημοκρατίας. Άλλωστε, «η εμπιστοσύνη είναι καλή, αλλά ο έλεγχος ακόμη καλύτερος» (2012 μχ)”.    

Ανάλυση

Αυτό που ουσιαστικά διαφοροποιεί μία μεγάλη οικονομική κρίση, όπως αυτές της Βραζιλίας, της Τουρκίας κλπ., από τη χρεοκοπία κάποιας χώρας, δεν είναι άλλο από την αναδιάρθρωση χρεών, η οποία συχνά την ακολουθεί. Δηλαδή, αυτού καθαυτού η εισβολή του ΔΝΤ σε ένα κράτος, με όλα όσα δεινά τη συνοδεύουν (υποταγή στο δόγμα του νεοφιλελευθερισμού, «καταστολή» του κοινωνικού κράτους, λεηλασία του δημοσίου και ιδιωτικού πλούτου για την εξόφληση των κρατικών οφειλών, καταστροφή της μεσαίας τάξης, καταδίκη στη χρεοκοπία χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, εξαθλίωση των μαζών κλπ.), δεν είναι συνώνυμη με την πτώχευση – ενώ η διαγραφή οφειλών χαρακτηρίζει την επίσημη χρεοκοπία, όπου φυσικά δεν πτωχεύει το κράτος, αλλά οι Πολίτες του (αφού αυτοί καλούνται να αποπληρώσουν το δημόσιο χρέος, μέσω της μείωσης των μισθών, του περιορισμού των συντάξεων, της επιβολής ειδικών φόρων, της κατάρρευσης των κοινωνικών παροχών κλπ.).

Στα πλαίσια αυτά, η πρόσφατη εγκληματική συμφωνία διαγραφής (PSI), η οποία υπεγράφη από το μεγαλύτερο μέρος των βουλευτών της χώρας μας, αφενός μεν επισημοποίησε τη χρεοκοπία της, αφετέρου δεν έλυσε τα βασικά οικονομικά της προβλήματα – αφού το δημόσιο χρέος, παρά το μέγεθος της μείωσης του, συνεχίζει να μην είναι βιώσιμο, αν και οι λύσεις ήταν πανεύκολες. Η βασική αιτία είναι το ότι τα «μέτρα» (μνημόνια), τα οποία επιβλήθηκαν, ενδυναμώνουν συνεχώς την ύφεση στην Ελλάδα – ενώ χωρίς ανάπτυξη είναι αδύνατον να οδηγηθούμε στην έξοδο από την κρίση  (γεγονός που επιβεβαιώνουν και οι αγορές, αφού τα spreads ανεβαίνουν ξανά, ξεπερνώντας τις 1.800 μ.β.).   

Η ανάπτυξη απαιτεί «τόνωση» της αγοραστικής δύναμης, εσωτερική κατανάλωση, εξαγωγές, περιορισμό των φόρων και επενδύσεις – προϋποθέσεις οι οποίες δεν υφίστανται σε μία χώρα, η οποία έχει χρεοκοπήσει, υπογράφοντας τη θανατική καταδίκη της. Εκτός αυτού, για τη διενέργεια επενδύσεων δεν είναι απαραίτητη μόνο η χρηματοδότηση τους – αλλά, επίσης, η δημιουργία νέων επενδυτικών ευκαιριών, ένα σωστό επιχειρηματικό πλαίσιο, μία σταθερή φορολογική νομοθεσία και ένα Κράτος Δικαίου. Όταν όμως μία χώρα βιώνει συνθήκες χρεοκοπίας, ουσιαστικά χωρίς καμία μελλοντική προοπτική, είναι μάλλον αδύνατον να υιοθετήσει όλα τα παραπάνω – οπότε η ανάπτυξη παραμένει στη θεωρία.            

Δυστυχώς για όλους μας, δεν επιδιώχθηκε η έντιμη συμπεριφορά απέναντι στους οφειλέτες της χώρας – η οποία θα ήταν η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των χρεών μας, με χαμηλά επιτόκια, χωρίς καμία διαγραφή και σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα «τύπου Marshall, για την επανεκκίνηση της οικονομίας μας. Οφείλουμε να σημειώσουμε εδώ ότι, ακόμη και αν δεχθούμε πως η ΕΚΤ θα ήταν αδύνατον να δανείσει απ’ ευθείας την Ελλάδα, θα μπορούσε προφανώς μέσω της Εθνικής Τράπεζας, για παράδειγμα, η οποία θα απαιτούσε επιτόκιο λίγο υψηλότερο από το 1% - με το οποίο δανειζόταν η ίδια από την ΕΚΤ.

Εάν σκεφθεί τώρα κανείς ότι, η ΕΚΤ διπλασίασε πρόσφατα την ποσότητα χρήματος στο 1 τρις €, δανείζοντας κυρίως τις ισπανικές και τις ιταλικές τράπεζες (παρέχοντας για πρώτη φορά τριετή χρόνο αποπληρωμής), έτσι ώστε να αγοράζουν τα ομόλογα του δημοσίου των χωρών τους, θα κατανοήσει το πόσο ανέντιμα αντιμετωπίστηκε η Ελλάδα – στην οποία δεν δόθηκε καν αυτή η ευκαιρία. Στον Πίνακα Ι αναγράφονται τα δάνεια τριετούς διάρκειας (tender), τα οποία έλαβαν από την ΕΚΤ οι παραπάνω τράπεζες, αλλά και άλλες μεγάλες της ΕΕ:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Ειδικά δάνεια ορισμένων ευρωπαϊκών τραπεζών, σε δις €

Χώρα	Δεκέμβριος 2011	Φεβρουάριος 2012
Ισπανία*	67,0	65,6
Ιταλία**	48,5	54,0
Γαλλία	20,0	8,0
Βέλγιο (KBC, Dexia)	23,3	15,4
Γερμανία ***(Commerzbank)	10,0	7,5
Αυστρία (Erste bank)	3,0	1,1
Μ. Βρετανία****	10,5	16,3
Νορβηγία	2,0	1,1

Πηγή: Morgan Stanley   Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

* Οι ισπανικές τράπεζες έχουν κόκκινα δάνεια, από την κρίση των ενυπόθηκων χαμηλής εξασφάλισης, ύψους άνω των 136 δις € - με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δανεισθούν από άλλα ιδρύματα, εκτός από την ΕΚΤ. 

** Μόνο η Indesa Sanpaolo έλαβε 12 δις € το Δεκέμβρη και 24 δις € το Φεβρουάριο, μετά τις τεράστιες ζημίες στον Ισολογισμό της. Για όλες τις υπόλοιπες τα ποσά είναι υπολογισμένα συντηρητικά, αφού δεν δημοσιεύονται με διαφάνεια από πολλές ιταλικές τράπεζες. Το συνολικό ποσόν δανεισμού που χρειάζεται το Ιταλικό κράτος για το 2012 υπολογίζεται στα 400 δις €.  Η ώρα της αλήθειας πλησιάζει λοιπόν για την Ιταλία. 

*** Η Deutsche Bank έλαβε επίσης χρήματα, αλλά δεν αποκαλύπτει το ποσόν.

**** Τόσο η Μ. Βρετανία (RBS, Lloyd, HSBC), όσο και η Νορβηγία (DNB) έλαβαν δάνεια, μέσω των θυγατρικών τους στην Ευρωζώνη.

Περαιτέρω, εάν θεωρήσουμε ότι τελείωσε η κρίση στην Ευρωζώνη, παρατηρώντας τη συνεχή μείωση των επιτοκίων δανεισμού (spreads) σε πολλές χώρες (εκτός Ιρλανδίας και Πορτογαλίας), ίσως να μην αξιολογούμε σωστά όλα όσα συμβαίνουν «υπό την αιγίδα» της ΕΚΤ – η οποία έχει αυξήσει την ποσότητα του χρήματος (τύπωμα) πολύ περισσότερο, από όσο η Fed.

Κατά την άποψη πολλών, αυτό που σήμερα συμβαίνει δεν είναι άλλο από τη μετάθεση μίας επαυξημένης κρίσης στο εγγύς μέλλον – με την Ευρώπη να απειλείται, όσο ποτέ πριν, από τον υπερπληθωρισμό (μετά από 2-3 έτη), από τις μαζικές χρεοκοπίες πολλών κρατών, από την υπερβολική ανεργία, από την εξαθλίωση των μαζών, από τις κοινωνικές εξεγέρσεις, από την εγκληματικότητα, από τα διορισμένα «πολιτικά καθεστώτα» των αγορών και από τη διάλυση της.    

Απόσπασμα απο άρθρο του Β. Βιλιάρδου "Στην παγίδα του δανεισμού"..